گروه سیاست، هادی رضایی: نخستین نمایشگاه «جامع تربیت و آموزش، ارتش انقلابی از نیروی انسانی» بهانه ما برای رفتن به ستاد فرماندهی نیروی پدافند هوایی ارتش بود. با مهربانی و روی گشاده پذیرای ما در دفتر محل کارش شد؛ اگرچه به دلیل موفقیت‌هایی جدیدی که در نیروی پدافند هوایی به دست آمده است برنامه کاری فشرده با جلسات متعدد دارد اما گفت وگو با او تأخیر نیافت و رأس ساعت تعیین شده صحبت با او را آغاز کردیم.
میزبان ما امیر «دلاوری» معاون تربیت و آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش است؛ او که گرد تجربه و گذر عمر بر سر و صورتش نشسته، بر اهمیت نیروی انسانی کارآمد و موضوع آموزش نیروی انسانی تاکید بسیاری دارد و می‌گوید: «شرط لازم و کافی برای نیل به موفقیت و انجام مأموریت، در هر سازماندهی، وجود نیروی انسانی کیفی و کارآمد است. معاونت تربیت و آموزش متولی کیفیت‌بخشی و کارآمدکردن نیروی انسانی در نیروی پدافند هوایی است».
بحث چگونگی آموزش در نیروی پدافند هوایی، یکی دیگر از موضوعات مورد بحث ما با امیر دلاوری بود؛ او درباره جایگاه آموزش در نیروی پدافند هوایی ارتش می‌گوید: «آموزش در نیروی پدافند هوایی همواره با نگاه به آینده و متناسب با شرایط نبردهای آینده ارائه می‌شود. امروزه نگاه به سطح تکنولوژی و تهدیدات روز و طراحی آموزش‌ها بر این اساس، پاسخگوی صحنه‌های نبرد نخواهد بود و لذا به منظور جلوگیری از عقب‌ماندگی، نگاه به آینده و فرداها ضروری است. الحمدالله با توجه به سطح دانش و فناوری سامانه‌های جدید و دانشی که از این بابت به نیرو وارد می‌شود، در این زمینه هیچ مشکل و یا عقب‌افتادگی نداریم».
معاونت تربیت و آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش، آموزش و تربیت را دو رکن اساسی در نیروی پدافند هوایی می‌داند که همواره مورد تاکید فرماندهان ارتش است و می‌افزاید: «تربیت بر آموزش مقدم است. تربیت یعنی آماده‌کردن نیروها از لحاظ روحی و روانی برای پذیرش مسؤولیت سنگینی که در آینده به عهده این عزیزان گذاشته می‌شود. آن چیزی که موجب ماندگاری رزمنده در صحنه نبرد می‌شود و تا آخرین لحظه می‌تواند او را در سنگر خود حفظ کند، تربیت است».
برای آشنایی بیشتر با مأموریت‌ها و عملکرد معاونت آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین دلایل اقتدار دفاعی کشور با امیر سرتیپ دوم ستاد «علی دلاوری» معاون تربیت و آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه، متن کامل این گفت‌وگو را از نظر خواهید گذراند.
وظایف معاونت تربیت و آموزش چیست، و نحوه جذب نیروی انسانی در نیروی پدافند هوایی چگونه است؟
معاونت تربیت و آموزش نیرو، یک معاونت راهبردی است که وظیفه تربیت و آموزش کارکنان نیرو را بر عهده دارد. مسؤولیت محوری این معاونت، تأمین نیازمندی‌های دانشی و مهارتی کارکنانی است که به پشتیبانی آموخته‌های خود، موفقیت در عملیات پدافند هوایی را تضمین و قطعی می‌کنند.
شرط لازم و کافی برای نیل به موفقیت و انجام مأموریت، در هر سازماندهی، وجود نیروی انسانی کیفی، کارآمد و مهارت‌آموز است. معاونت تربیت و آموزش متولی کیفیت‌بخشی و کارآمدکردن نیروی انسانی در نیروی پدافند هوایی است.
آموزش در نیروی پدافند هوایی همواره با نگاه به آینده و متناسب با شرایط نبردهای آینده ارائه می‌شود
آموزش در نیروی پدافند هوایی همواره با نگاه به آینده و متناسب با شرایط نبردهای آینده ارائه می‌شود. امروزه نگاه به سطح تکنولوژی و تهدیدات روز و طراحی آموزش‌ها بر این اساس، پاسخگوی صحنه‌های نبرد نخواهد بود و لذا به منظور جلوگیری از عقب‌ماندگی، نگاه به آینده ضروری است. الحمدلله با توجه به سطح دانش و فناوری سامانه‌های جدید و دانشی که از این بابت به نیرو داده می‌شود، در این زمینه هیچ مشکل یا عقب افتادگی نداریم.
آموزش و تربیت، دو رکن اساسی در نیروی پدافند است که به نوعی تربیت بر آموزش مقدم است. تربیت یعنی آماده‌کردن نیروها از لحاظ روحی و روانی برای پذیرش مسؤولیت سنگینی که در آینده به عهده این عزیزان گذاشته می‌شود. آن چیزی که موجب ماندگاری رزمنده در صحنه نبرد می‌شود و تا آخرین لحظه می‌تواند او را در سنگر خود حفظ کند، تربیت است.
در نیروی پدافند هوایی سه طیف نیروی پایور یعنی افسر، درجه‌دار و کارمند و یک طیف هم سرباز و مشمولین وظیفه وجود دارند که هر طیف، به فراخور مسؤولیتی که به آن‌ها واگذار می‌شود، تحت آموزش‌های لازم و کافی و البته مستمر قرار می‌گیرند.
گزینش و جذب کارمندان، افسران و درجه‌داران به صورت فراخوان کلی از طریق رسانه ملی و جراید انجام می‌شود. با توجه به گستردگی و پراکندگی یگان‌های پدافند هوایی در سطح کشور و وجود مناطق پدافند هوایی، گروه‌ها یا مرکز فرماندهی و کنترل شبکه یکپارچه در هر شهر یا استان، عضویابی هم از طریق یگان‌های زیرمجموعه نیرو، انجام می‌شود.
همرزمان و همکاران من به مدارس آن شهر یا استان اعزام می‌شوند و به صورت چهره به چهره با دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان صحبت و وظایف و مأموریت پدافند هوایی را برای ایشان تشریح می‌کنند. بخش قابل توجهی از نیازمندی نیروی انسانی به این صورت جذب می‌شوند که به آن «عضویابی» می‌گویند.
پس از فراخوان داوطلبین و اخذ آزمون علمی از ایشان، سه برابر نیازمندی انتخاب شده و به انجام معاینات پزشکی معرفی می‌شوند. در این معاینات، بالغ بر ۴۰ شاخص فیزیکی و روانی افراد سنجیده می‌شود. اگر داوطلب از این مراحل عبور کرد، مصاحبه‌های عقیدتی، مکتبی و حفاظتی انجام می‌شود. در صورت موفقیت در تمامی این مراحل، منطبق بر تدابیر و پیش‌بینی‌های امور نیروی انسانی، جذب نهایی نفرات صورت می‌پذیرد.
اولین مرحله تربیتی و آموزشی برای کارکنان جدید، یک دوره جامعه‌پذیری نظامی است که برای هر طیف به صورت تمرکزی انجام می‌شود و افراد بعد از آن، وارد دانشگاه افسری یا مراکز آموزشی نیرو می‌شوند. بر اساس نمره‌ای که کسب کرده‌اند، علاقه‌مندی افراد و متناسب با نیاز سازمانی، ایشان را به تخصص و رشته‌های مختلفی تقسیم می‌کنیم.
مرجع تربیت و آموزش افسران نیروی پدافند هوایی، دانشگاه افسری خاتم‌الانبیاء (ص) با قدمت ۹ ساله است؛ که در سال ۱۳۹۲ با فرمان حکیمانه مقام معظم رهبری، تأسیس شد. طی این ۹ سال، بالغ بر ۱۴۰۰ نفر افسر ولایی و دانشمند، تربیت و دانش‌آموخته شده و به سازمان رزم نیروی پدافند هوایی افزوده شدند.
دانشکده‌های زیر مجموعه این دانشگاه، مسؤولیت آموزش افسران در تخصص‌های گوناگون رزمی و پشتیبانی نیرو را بر عهده دارند. از جمله این تخصص‌ها می‌توان به تخصص‌های فرماندهی و کنترل، برق و مخابرات، مکانیک و الکترومکانیک اشاره کرد.
درجه‌داران نیروی پدافند هوایی نیز پس از ورود به مراکز آموزش تخصصی نیرو، تحت تربیت ولایی و آموزش‌های تخصصی قرار گرفته و متولی امور اجرایی در انواع تخصص‌های مورد نیاز در پدافند هوایی می‌شوند.
نیروی پدافند هوایی، نیرویی تجهیزات‌محور و مهارت‌محور است و پیش‌برد مأموریت‌ها در این نیرو مستلزم نیروی انسانی کیفی و منابع انسانی کارآمد و مجرب است که به لطف الهی، تأمین این نیاز در نیروی پدافند هوایی در بهترین حالت ممکن با عقبه دانشی ۱۰۰ ساله، محقق می‌شود. تربیت و آموزش‌های نیروی انسانی در پدافند به عنوان یک مؤلفه بسترساز منجر به وجود رزمندگانی ولایت‌مدار، مهارت‌محور، میهن‌پرست، شجاع و آراسته به سایر صفات پسندیده‌ی سربازی می‌شود.
در دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ما بهترین اساتید را داریم
در دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ما بهترین و مجرب‌ترین اساتید را داریم. اساتیدی که هم تجربه میدانی و هم تحصیلات آکادمیک دارند. الحمدالله کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های بسیار مدرن و پیشرفته در این دانشگاه داریم که از بسیاری از دانشگاه‌های دولتی در تهران هم پیشرفته‌تر هستند.
دانشجویان دانشگاه ما ۱۴۰ واحد درس علمی، آکادمیک و تخصصی پاس می‌کنند. یک دانشجوی رشته برق علاوه بر دروس یک دانشجوی دانشگاه‌های دولتی یا آزاد، دروس تخصصی مختص پدافند را نیز آموزش می‌بیند. مثلاً درس رادار یک، رادار دو، درس جنگ الکترونیک و… جز سرفصل‌های دانشجویان رشته برق و مخابرات دانشگاه‌های بیرون نیست.
با توجه به اقلیم سایت‌ها و یگان‌های پدافند هوایی، دانشجویان ما در تابستان سال‌های اول و دوم تحصیل، برای ارتقای روحیه سلحشوری، شهادت‌طلبی و احراز توانمندی برای کار در محیط سخت به اردوگاه‌های کویر، کوهستان و جنگل اعزام می‌شوند. دانشجویان در تابستان سال‌های سوم و چهارم تحصیل جهت کارورزی به یگان‌ها و مراکز فرماندهی و کنترل سایت‌های ما اعزام می‌شوند و مهارت‌های تخصصی لازم را کسب می‌کنند.
در روزهای اخیر شاهد برپایی نخستین نمایشگاه جامع تربیت و آموزش «ارتش انقلابی، از نیروی انسانی تا سرمایه انسانی» بودیم؛ در این نمایشگاه چه دستاوردهایی به نمایش گذاشته شدند؟
امسال برای اولین بار نمایشگاه «از نیروی انسانی تا سرمایه انسانی» برگزار شد که فرآیند آموزشی و تربیتی کارکنان، اعم از افسر و درجه‌دار را کاملاً ترسیم کرده است. این نمایشگاه شامل ۱۶۸ غرفه بود که ۱۷ غرفه مربوط به معاونت تربیت و آموزش، دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص)، مرکز آموزش‌های تخصصی پدافند هوایی، مرکز آموزش درجه‌داری اراک، مرکز آموزش وظیفه سمنان، آئین‌نامه و تدوین، مهارت‌آموزی، تربیتی و عقیدتی و آموزش‌های یگانی بود.
این نمایشگاه در حقیقت فرآیند آموزشی و تربیتی را ترسیم کرده است. از اهداف این نمایشگاه، ارائه و نمایش منطبق بر نظام آموزش، مأموریت‌محور و مهارت‌پایه با ترسیم نمایش و همچنین ترسیم و نمایش چرخه نظام‌مند تربیت آموزش آجا از تبدیل علم به دانش، دانش به تخصص، تخصص به مهارت و همچنین ارائه توانمندی آموزشی و قابلیت‌های منحصر به فرد آن برای نیروهای مسلح و کشورهای دوست و هم‌پیمان نام برد.
در چند روز گذشته شاهد عملیات موفق پهپاد کرار مجهز به «سامانه موشکی مجید» بودیم؛ این کاربران پهپاد در کجا آموزش می‌بینند؟
در هر رزمایش، تاکتیک و تکنیک موفق مستلزم این است که ضمن پیروی از یک راهبرد مؤثر از آموزش خوبی برخوردار باشد. این الحاق که از دستاوردهای مهم نیروی قدرتمند پدافند بوده، نشان می‌هد آموزش‌ها به خوبی صورت گرفته است.
در خصوص دانشجویان پهپاد، برابر تدابیر معاونت محترم تربیت و آموزش ارتش جمهوری اسلامی ایران، تخصص پهپاد در دانشگاه شهید ستاری آموزش داده می‌شود. آموزش‌های تخصصی لازم نیز در مرکز سمنان توسط اساتید مجرب انجام می‌شود. ما آنجا یک گردان پهپاد و پروازی داریم. من نیز در این رزمایش و در تست میدانی آن حضور داشتم. بسیاری از کارهای الحاق پروژه رسول توسط پرسنل جوان انجام شد که نشان می‌دهد آموزش‌ها به درستی و برابر سیکل و فرآیند آموزشی، انجام شده است.
بحث آموزش بسیار زمان‌بر است و قاعده خاص خود را نیز دارد. از زمانی که این طرح اجرایی و عملیاتی می‌شود تا زمان تحویل انبوه آن به یگان‌ها، چیزی حدود دو ماه زمان می‌برد که روندی طولانی است. چگونه توانستید همزمان این آموزش را پیش ببرید تا امروز کاربران در سراسر کشور بتوانند از آن استفاده کنند؟
آموزش در نیروی پدافند برای امروز نیست بلکه برای فردا و آینده است
یکی از شعارها و سیاست‌های ما در نیروی پدافند در حوزه آموزش این است که آموزش برای امروز نیست بلکه برای فردا و آینده است. اگر آموزش برای امروز باشد، ممکن است غافلگیر شویم. پس ما باید یک قدم جلوتر از کشورهای دیگر و دشمنان باشیم و پیش‌بینی و آینده‌نگری کنیم. در همین مدت کوتاه، زیرساخت‌ها و پیش‌نیازهای لازم به کاربران و کارکنان داده شد که این تجربه و کار مهم، به خوبی صورت گرفت.
آیا کاربرانی در این مناطق پهپادی هستند که بتوانند از این طرح استفاده کنند؟
در حقیقت بین کاربرانی که در پایتخت یا در فرماندهی پهپاد هستند و کاربری که در دورترین نقطه یگان‌های پدافندی حضور دارد، هیچ تفاوتی نیست؛ چون کاملاً به آن‌ها اشراف داریم. همگی این افراد آموزش‌دیده، با تجربه، با اعتماد به نفس بالا، متخصص و متعهد هستند. ما به همه این کاربران اعتماد داریم و می‌دانیم که به خوبی به وظایف خود عمل می‌کنند.
در سال‌های اخیر شاهد جنگ در مناطقی نظیر قره‌باغ یا اوکراین بودیم. در این بحران‌ها پرنده‌های بدون سرنشین، بیش از پیش اثرگذاری خود را نشان دادند و توانستند سیستم‌های پدافندی بسیار گران را به راحتی منهدم کنند. طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی برای مقابله با تهدیدات این حوزه چیست؟
مهم‌ترین اصل در تقابل با تهدیدات، شناخت لازم و کافی از مقدورات و توانایی‌های تهدید است. این شناخت در فرهنگ نظامی تحت عنوان «اشرافیت اطلاعاتی» بررسی و پیگیری می‌شود. اشرافیت اطلاعاتی، موجب دست‌یابی و کشف نقاط قوت و ضعف تهدید شده و راهکارهای مقابله را روشن و مشخص می‌سازد.